Kongen og presidenten på merkedugnad for makrellen
Etter at presidentparet Guðni Jóhannesson og Eliza Reid hadde merkt kvar sin makrell, var det kong Harald sin tur. Kongen fekk kyndig hjelp av Jostein Røttingen (t.v.) og Eilert Hermansen frå Havforskingsinstituttet. Etter besøket vart dei tre merkte makrellane sleppte ut i sjøen igjen.
Publisert: 01.01.2017 Oppdatert: 24.11.2017
Det var i høve det islandske statsbesøket til Noreg, at kong Harald, Islands president Guðni Jóhannesson og ektefellen Eliza Reid fekk demonstrert RFID-merking av makrell på Norsk Havlaboratorium på Marineholmen. Sjå fleire foto frå besøket her.
«Gamal» metode for bestandsberekning
RFID står for radiofrekvens-identifikasjon. Merke-gjenfangst-metoden med RFID-teknologi er utvikla på Havforskingsinstituttet, og har vore i bruk sidan 2011 (sjå heile merkeprosessen i biletserie nedst i saka). Frå i år av er data frå desse tidsseriane med i bestandsberekningane som ligg til grunn for kvoterådet for makrellbestanden.
– Merke-gjenfangst-metoden blir ofte tenkt på som eit mål på vandring – og ikkje til bestandsberekningar, men faktisk er det ein av dei eldste metodane vi har for bestandsberekning. Tidlegare blei det brukt stålmerke, som måtte takast ut av fisken. I dag passerer fisken under ein RFID-lesar som registrerer data frå merket og automatisk overfører dei til ein database på Havforskingsinstituttet, forklarar forskar Aril Slotte. Han leiar faggruppe pelagisk fisk på Havforskingsinstituttet, og har vore sentral i utviklinga av RFID-metodikken.
Avansert matematikk
Det er ikkje gjort i ei handvending å forklara dei avanserte bestandsberekningane som ligg til grunn for kvoteråda. Data frå RFID-merkinga må også bearbeidast før dei kan gå inn i berekningane.
– Vi legg til grunn at etter ein viss merkedødelighet, så overlever fisken frå eit merkeforsøk like bra som fisk som ikkje er merkt. Kort fortald betyr det at ut frå gitte tal på merkt, skanna og gjenfanga fisk, så kan vi berekna bestandsstorleiken i utsettingsåret, forklarar Aril Slotte.
Blir viktig for rådgjevinga
Makrellen har ei økologisk nøkkelrolle i fleire kyst- og havområde i Nordøst-Atlanteren, og vert rekna som den kommersielt mest verdfulle bestanden i Atlanterhavet. Kunnskapsgrunnlaget og rådgivinga for makrellen var tidlegare karakterisert som mangelfull. Dei siste åra har spesielt Noreg satsa på storskala forsking og metodeutvikling for å sikre betre mengdemålingar. I tillegg til merke-gjenfangst-metoden, har Havforskingsinstituttet også gått i bresjen for ein trålindeks i Norskehavet som er utvikla saman med forskare frå Island og Færøyane
– No som begge desse dataseriane er inkluderte i mengdemålingane, så har vi eit betre grunnlag for å vurdera bestandsstorleiken og gje berekraftige makrellråd. Metodane og teknologien vi har utvikla kan dessutan vera av interesse for andre land og andre fiskebestandar. Blant anna har vi no begynt å merka norsk vårgytande sild, seier Aril Slotte.