Tokt i Nordsjøen: 248 ulike artar og potensielt éin kjempemånefisk

Etter tre veker i Nordsjøen, har forskarane om bord fartøyet «G.O. Sars» lagt til kai etter det første av årets to planlagde IBTS-tokt. 

– Vi har identifisert, registrert, vege levrar og gonader, sjekka gjelle- og leverparasittar, teke genetikkprøver, frose magar, plukka fiskeegg, fiksert planktonprøver, målt søppel, testa, kalibrert, notert og diskutert, summerer toktleiar Rupert Wienerroither. 

Havforskarane har gjennomført 48 botntrål-hal og 90 hal med MIK – ein planktonhåv som er stor, tung og robust nok til å tole dei tøffe vinterforholda i Nordsjøen. 

CTD-en som måler temperatur, salthaldigheit og djupne har vorte sendt over bord 133 gongar. 

Toktoppsumering – i tal, mange tal 

Det internasjonale botntrål-toktet vert gjennomført i samarbeid mellom dei europeiske landa som omkrinsar Nordsjøen, og vert koordinert av Det internasjonale havforskingsrådet (ICES). 

Havforskarane samlar biologiske data om ein heil drøss ulike fiskar, om botnsamfunn og marint søppel. 

– Vi har identifisert 248 forskjellige artar: 47 fisk og 201 invertebratar, seier Wienerroither. 

Ein driv altså ikkje med dank på tokt. Nokre fleire tal for dei som likar slikt: 

• 21957 fisk, 2362 blekksprut og 37 krepsdyr er lengdemålte – til saman, frå tuppen av første individ til halen på siste, var desse nesten 5 kilometer lange
• 6292 øyresteinar er henta ut slik at forskarane skal kunne alderslese dei  
• 5850 individ er vege, og bestemt både kjønn og stadium på – meir nøyaktig: 5239 fisk, 574 blekksprut, 37 krepsdyr
• 209279 kråkebollar er talde 

Toktet er også ein viktig arena for å samle meir data om mageinnhaldet hos fisk og om fiskeparasittar.

(Kjempe)månefisk

– Den mest spesielle fangsten var ein månefisk på 75 centimeter, sjølv om denne allereie var daud då han hamna i trålen og difor ikkje vert registrert som fangst, fortel Wienerroither. 

Forskarane la fisken på frys og tok han med seg heimover. Denne skal vidare til Universitetsmuseet i Bergen, som skal preparere fram skjelettet. 

Då vert det også mogeleg å finne fasit på nøyaktig kva fisk denne dreggen er: ein månefisk (Mola mola) eller ein kjempemånefisk (Mola alexandrini).

– Desse to artane er vanskelege å skilje frå kvarandre berre ved å sjå på dei, om individa er mindre enn 1 meter, forklarar Wienerroither, som har fisketaksonomi som ein av sine spesialitetar.

Nøkkelen ligg i talet finnestrålar i clavus – pseudo-halen – til månefisken. Desse er godt gøymde under tjukk hud og muskelvev. 

– Både månefisk og kjempemånefisk er påvist i norske farvatn. Dei fleste vert funne daude i fjæra langs heile Norskekysten, men det er også nokre som vert fanga i fiskegarn eller vert observert levande frå båtriper. 

Blekksprutar i monitor – og under lupa

Til saman dukka 5432 blekksprutar opp i trålen. Toktleiaren peikar på at blekksprutinteressen har auka dei siste åra: korrekt artsidentifisering er på plass og mange artar har fått offisielle norske namn.

Akkaren er ikkje lenger berre akkar. Krokarmakkar, stakkakkar og småakkar var blant dei 15 blekkspurtartane som nyleg vart «døypte».

På IBTS-tokt vert individ samla inn, slik at forskarane kan sjekke dei for parasittar og analysere framandstoff. Denne gongen har også 574 individ vorte granska endå nærare. 

– I år er første gong vi registrerer kjønn og stadium på nokre kalmar- og akkarartar, fortel Wienerroither.

Hjå stripekalmar (Loligo forbesii) såg forskarane til dømes fleire individ i same storleik og på same stasjon i stadia «immature», «developing», «maturing» og «mature/spawning».

– Dette tyder på at kjønnsmodninga går ganske fort. Fleire hannar var gyteklare, medan det var få hoer som var kome så langt, sjølv om vi også har tråla opp nokre kalmar-egg.